Odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych w zakresie funkcjonowania służb finansowych jednostki. Kontrasygnata i kontrola wstępna

Przedstawimy również zagadnienia dotyczące kontrasygnaty umów - wskażemy na jej podstawy prawne i konsekwencje złożenia podpisu i odmowy jego złożenia oraz kontroli wstępnej dokumentów finansowych. Przeanalizujemy także wybrane przykłady działań, stanowiące naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz orzecznictwo w tym zakresie.

• Uzupełnisz i usystematyzujesz informacje o zasadach dotyczących odpowiedzialności kierownika jednostki, skarbnika, głównego księgowego i pozostałych pracowników za finanse, rachunkowość i zamówienia publiczne oraz konsekwencjach za ich naruszenie. 

• Zdobędziesz niezbędną wiedzę z zakresu odpowiedzialności kierownika jednostki i pracowników za czyny związane z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych oraz uzyskasz wskazówki, jak zapobiegać naruszeniom.

• Poznasz zasady związane z kontrasygnatą dokumentów.

• Dowiesz się, jak postępować w przypadku ujawnienia naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

• Uzyskasz odpowiedzi na pytania i wątpliwości związane z tematem zajęć, m. in.:

- Jakie są zasady odpowiedzialności pracowników za czyny naruszające dyscyplinę finansów publicznych?

- Czy prowadzenie obsługi finansowo-księgowej jednostki przez centrum usług wspólnych zmienia zakres odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych?

- Jakie są praktyczne aspekty związane z odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny?

- Jakie działania mogą stanowić naruszenie dyscypliny finansów publicznych? 

- Jakie kary przewiduje ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych?

I. Zasady prawne odpowiedzialności:

1. Kierownika oraz skarbnika/głównego księgowego za:

• Gospodarkę finansową.

• Rachunkowość – skuteczne powierzenie obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych skarbnikowi/głównemu księgowemu.

• Zamówienia publiczne.

2. Kto i za co odpowiada w jednostce z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych?

3. Możliwość przekazywania odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych pracownikom jednostki:

• Co można i na jakich zasadach powierzać pracownikom?

• Odpowiedzialność pracowników za gospodarkę finansową, rachunkowość i zamówienia publiczne.

• Odpowiedzialność głównego księgowego za niedokonanie lub nienależyte dokonanie wstępnej kontroli.

• Praktyczne przykłady gotowych powierzeń.

II. Kto odpowiada za dyscyplinę finansów publicznych w przypadku prowadzenia wspólnej obsługi jednostek organizacyjnych jst (Centra Usług Wspólnych)?

III. Kontrasygnata i kontrola wstępna, dokonywana w zakresie zawieranych umów:

1. Różnica między kontrasygnatą i kontrolą wstępną.

2. Czy w przypadku zawierania umów przez kierowników jednostek organizacyjnych konieczna jest kontrasygnata skarbnika lub osoby upoważnionej?

3. Przekazanie przez skarbnika upoważnienia do kontrasygnowania umów - wzór.

IV. Dyscyplina finansów publicznych – aktualny stan prawny:

1. Przegląd wybranych czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych, w tym dotyczących:

• Należności jednostek samorządu terytorialnego.

• Przeznaczenia dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce. Rozliczenia dochodów.

• Dotacji.

• Zmiany planu.

• Dokonywania wydatków z przekroczeniem planu finansowego – wskazanie zasad odpowiedzialności za dokonanie wydatku z naruszeniem przepisów dotyczących dokonywania poszczególnych rodzajów wydatków.

• Zaciągania zobowiązań:

- Zobowiązania zaciągane w danym roku.

- Zobowiązania wieloletnie, w tym: WPF a zobowiązania wieloletnie. Co to jest zobowiązanie/umowa wieloletnia? Zasady zaciągania zobowiązań wieloletnich w jst i jednostkach organizacyjnych np. zimowe utrzymanie dróg, umowy dotyczące telefonii stacjonarnej i komórkowej, dowożenie uczniów do szkół, zakup materiałów biurowych, ubezpieczenie, ochrona, dostawa opału, media, umowy związane z inwestycjami i remontami itp. Kiedy i jakie zobowiązania należy zgłaszać do ujęcia w WPF? Jakie wielkości i w jakich latach powinno się pokazywać w WPF? Czy są jakieś zobowiązania wieloletnie, które nie muszą być ujęte w WPF?

• Opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, FP, opłacania kar, odsetek.

• Niedokonania lub nienależytego dokonania wstępnej kontroli.

• Inwentaryzacji.

• Sprawozdawczości.

2. Odpowiedzialność za niewłaściwie funkcjonującą kontrolę zarządczą:

• Czyny i zasady odpowiedzialności.

• Wybrane wymogi odnośnie systemu kontroli zarządczej w jednostce, w tym: 

- Standardy kontroli zarządczej.

- Dokumenty w kontroli zarządczej: obligatoryjne - niezbędne, dobra praktyka, fakultatywne.

3. Unormowania ustawy dotyczące m. in.:

• Kwoty minimalnej, od której dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny.

• Wyłączenia odpowiedzialności.

• Zasady odpowiedzialności w świetle aktualnego stanu prawnego.

• Naruszenie dyscypliny, a stopień szkodliwości czynu dla finansów publicznych.

• Przedawnienie karalności za naruszenie dyscypliny oraz zatarcie ukarania.

4. Zawiadomienie o ujawnionych okolicznościach, wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów publicznych – kto i gdzie je składa?

5. Tendencje orzecznicze regionalnych i Głównej Komisji Orzekającej.

Kierownicy jednostek, skarbnicy, główni księgowi jednostek, pracownicy księgowości, audytorzy, osoby wykonujące obowiązki w ramach kontroli zarządczej.

Szkolenia prowadzi od 2003 roku. Wieloletni Naczelnik Wydziału Kontroli Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, wcześniej Główny Inspektor Wydziału Kontroli RIO, obecnie Zastępca Burmistrza, autor artykułów, wykładowca i praktyk, specjalista z zakresu kontroli, finansów publicznych, budżetu zadaniowego i zamówień publicznych. Wykładowca uniwersytecki, stale współpracuje z FRDL.